Spor Yaralanmaları Nedi̇r ?

Sporcu vücudunun tamamının ya da bir bölgesinin normalden fazla bir kuvvetle karşılaşması sonucunda dokuların dayanıklılık sınırını aşmasıyla meydana gelir. Sportif aktiviteler sırasında organizmada iç veya dış sebeplerden kaynaklanan, tek ya da tekrarlayan etkenlerin oluşturduğu her türlü hasar spor yaralanması olarak adlandırılabilir. Spor yaralanmaları akut yaralanmalar ve aşırı kullanım yaralanmaları olarak ikiye ayrılır. Fiziksel yapı, yaş, cinsiyet, önceki yaralanmalar gibi durumlar yaralanmaya sebep olabilecek faktörler arasındadır.

Spor Yaralanma Tipleri 

• Yumuşak doku yaralanmaları
• Kas yaralanmaları
• Tendon yaralanmaları
• Ligament yaralanmaları
• Bursa yaralanmaları
• Kemik doku yaralanmaları
• Eklem ve eklem kıkırdağı yaralanmaları
• Sinir yaralanmaları
• Cilt yaralanmaları

Spor Yaralanmalarında Genel Tedavi Prensipleri  

Tedavi mutlaka yaralanmadan hemen sonra başlamalı ve sporcu daha önceki performans seviyesinde sporuna dönene kadar devam etmelidir.

Tedavinin amacı mümkün olan en kısa sürede normal fonksiyonu kazandırmak ve tekrarlayan yaralanmayı önlemektir.  Hedef % 100 iyileşme olmalıdır.

• En iyi tedavi erken ve doğru tedavidir.
• Dokunun yapısına göre özel tedavi metodları kullanılmalıdır.

Ön Tedavi

• Tedavinin ilk hareket noktası çabuk ve özel bir bakımdır.
• Değerlendirme dikkatli ve erken yapılmalıdır.
• Erken müdahale etmenin amacı vücudun ortaya koyduğu cevabı minimale indirmektir.

Protection (Koruma): Daha fazla doku yaralanması, şişlik ve kanamayı önleyebilmek için sakatlanan kısmın desteklenmesi ve kullanılmasının engellenmesi gereklidir. Akut dönemde bandaj daha sonraki dönemlerde bantlama ve ortezler tercih edilmelidir.

Rest (İstirahat): Yaralanan kısmın kullanılmaması, yaralanmadan sonraki erken dönemde vücudun kendini tamir etmesine izin verir. Üst ekstremite yaralanmalarında üçgen askı, alt ekstremite yaralanmalarında koltuk değneği verilerek yaralanan bölge istirahate alınabilir.

Ice (Buz):  En önemli etkisi sirkülasyonu azaltmaktır. Ağrıda azalma, kas spazmında azalma, metabolizmada azalma, inflamasyonda azalma sağlar.

Compression (Kompresyon): Lokal basınç uygulaması, kanamayı durdurmak ve kontrol altına almak için kullanılmaktadır.

Elevation (Elevasyon): Yaralanma sonrası gelişen ödemin kontrol edilmesi ve eliminasyonu için uygulanır. Soğuk ve kompresyonla kombine edilerek her 2 saatte bir 20 dk süreyle uygulanabilir.

Stabilization (Stabilizasyon):  Sporcuya uygun bir pozisyon verilmelidir.

Spor Yaralanmaları ve Fizyoterapi 

Rehabilitasyon, mümkün olan en kısa süre içinde sporcuları önceki seviyelerindeki fonksiyonlara yeniden ulaştırmak için gerekli olan işlemlerin tümünü içerir. Rehabilitasyon 3 faza ayrılır:

Akut Faz

• Akut faz rehabilitasyon dönemi hedefleri;
• Doku iyileşmesi için uygun ortam oluşturmak
• İnflamasyon ve ağrıyı azaltmak
• Ağrısız ROM'u (Hareket açıklığı) yeniden sağlamak
• Kas atrofisini geciktirmek

Akut Fazda Neler Yapılabilir ? 

• Uygun fizik tedavi modaliteleri ve istirahat ile ağrı semptomu azaltılır.
• ROM egzersizleri ağrısız aralıkta başlamalı, tolere edilebildiği takdirde pasif çalışılabilir.
• İlgili kas gruplarına yönelik izometrik egzersizler yapılır.
• Kapalı kinetik zincir egzersizlerine hafif yüklenme ile başlanılabilir.
• Fleksibilite egzersizleri yapılır.

İyileşme Fazı

• Ekstremitenin kas esnekliği, kuvvet, denge ve dayanıklılığını yeniden kazanmak ve geliştirmek
• Hareketin tüm yönlerinde nöromusküler kontrolü geliştirmek
• Eklemin normal hareket açıklığını sağlamak

İyileşme Fazında Neler Yapılabilir ? 

• Aktif yardımlı egzersizlere başlanır.
• Hafif dirençli egzersizler ile başlanır, progresyona göre direnç kademeli olarak arttırılır.
• Propriosepsiyon egzersizleri ve PNF paternleri uygulanır.
• Germe egzersizleri yapılır.

Fonsiyonel Faz 

• Spora özgü güç geliştirmek için metodlar; yüksek hız izokinetik egzersizler, her yöne ağırlık ya da lastik kullanarak yüksek hız izotonik egzersizler, plyometrikler ve ilerlemiş açık ve kapalı zincir aktiviteleridir.
• Plyometrik egzersizler ve ilerlemiş kapalı kinetik zincir aktiviteleri bu fazda çalışılabilir.