Parapleji Sonrası Rehabilitasyon Süreci: Fizik Tedavi Yöntemleri ve Egzersizler

Parapleji, omurilikte meydana gelen yaralanma veya hastalık sonucu vücudun bel altı bölgesinde oluşan kısmi ya da tam felç durumudur. Genellikle travmatik kazalar, omurga kırıkları, tümörler veya enfeksiyonlar gibi durumlar paraplejiye neden olabilir. Parapleji tanısı alan bireylerde kas kuvveti kaybı, his kaybı, idrar ve bağırsak kontrolü bozuklukları gibi ciddi fonksiyon kayıpları görülür.

Bu tür bir durum sonrası bireyin hayatı tamamen değişir. Ancak doğru ve düzenli fizik tedaviyle, bu değişim yeniden kontrol altına alınabilir. Parapleji sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon, bireyin fonksiyonel bağımsızlığını artırmak, komplikasyonları önlemek ve yaşam kalitesini yükseltmek adına kritik bir role sahiptir. Bu yazımızda parapleji sonrası rehabilitasyon sürecini, fizik tedavi yöntemlerini ve uygulanan egzersiz programlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Parapleji Nedir?  

Parapleji, omurilikteki hasarın bel (torakal veya lomber) seviyede gerçekleşmesi sonucu, alt ekstremitelerin (bacakların) hareket ve his yeteneğinin kısmen veya tamamen kaybolması durumudur.

Paraplejiye neden olabilecek başlıca durumlar ise şöyledir:

• Omurilik yaralanmaları (trafik kazaları, düşmeler)
• Omurilik tümörleri
• Enfeksiyonlar (menenjit, tüberküloz)
• Spinal kanal darlığı
• Multipl Skleroz (MS) veya Transvers Miyelit gibi nörolojik hastalıklar

Parapleji Sonrası Rehabilitasyon Neden Önemlidir?

Parapleji sonrası rehabilitasyonun temel hedefi, bireyin,

• Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsız hale gelmesini sağlamak
• Kas iskelet sisteminde oluşabilecek komplikasyonları (kas atrofisi, eklem sertliği) önlemek
• Solunum, dolaşım ve sindirim sistemlerinin düzgün çalışmasını desteklemek
• Psikolojik iyilik halini korumak ve sosyal hayata uyumunu kolaylaştırmaktır.

Paraplejide Rehabilitasyonun Aşamaları

• Akut Dönem (İlk Günler – 6 Hafta): Parapleji sonrası ilk dönemdir ve öncelik eklem hareket açıklığının korunması ve dolaşımın düzenlenmesidir. Yatak içi egzersizler, pasif hareket açıklığı egzersizleri, dolaşım destekleyici uygulamalar ve bası yaralarını önleyici pozisyonlama önerilir.
• Subakut Dönem (6. Hafta – 6 Ay): Erken dönem sonrası dönemdir ve egzersizlerin arttırıldığı dönemdir. Hastaya çeşitli egzersizler yanında oturma ve ayakta durma dengesi kazandırmak amaçlanır. Bu dönemde aktif egzersizlere geçiş, oturma dengesinin sağlanması, transfer becerileri eğitimi (yataktan sandalyeye vb.) ve yardımcı cihaz kullanımı planlaması yapılması önerilir.
• Kronik Dönem (6 Ay ve sonrası): Artık kronik bir tedavi sürecinin olduğu dönemdir. Hastanın sosyal ve günlük yaşamına dönüşü hedeflenir. Bağımsız hareket becerilerinin geliştirilmesi, yürüme potansiyeli olan bireylerde mobilizasyon eğitiminin verilmesi, ev içi ve dışı yaşam becerileri kazandırılması için çalışılması, sosyal hayata dönüş ve mesleki rehabilitasyon uygulamaları önerilir.

Uygulanan Fizik Tedavi Yöntemleri

Parapleji rehabilitasyonunda birçok farklı fizik tedavi tekniği bir arada kullanılır. Her bireyin ihtiyaçları doğrultusunda kişiselleştirilmiş planlar yapılır.

Elektroterapi: Kullanılan elektoterapik akımlarla sinir ve kaslar uyarılarak kas atrofisi engellenir. Özellikle NMES, FES gibi akımlarla kasın hacmini koruması hedeflenir.

Germe ve Mobilizasyon Uygulamaları: Kas kısalıklarının önlenmesi, eklem hareket açıklığının korunması ve spastisiteyi azaltmak için düzenli esnetme programları uygulanır.

Kas Güçlendirme Egzersizleri: Üst ekstremitelerde ve gövdede aktif egzersizler uygulanır, ayrıca transfer ve tekerlekli sandalye kullanımı için omuz ve kolların kuvvetlendirilmesi de hedeflenir.

Solunum Egzersizleri: Derin solunum teknikleriyle akciğer kapasitesinin korunması ve solunum kaslarının güçlendirilmesi (özellikle yüksek seviyeli paraplejide) hedeflenir.

Yatak İçi ve Transfer Eğitimi: Tekerlekli sandalyeye geçiş, yatakta dönme, oturma gibi becerilerin eğitimi ile günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlığı artırma hedeflenir.

Robotik Rehabilitasyonun Parapleji Tedavisindeki Yeri

Parapleji sonrası rehabilitasyon sürecinde robotik sistemler, özellikle mobilizasyon ve yürüme eğitimi açısından devrim niteliğindedir. Yürüme Robotu ile, Paraplejili bireylere destekli yürüyüş hareketleri sağlanır, kas belleğini canlandırı ve Nöroplastisiteyi (beyin ve sinir sistemi adaptasyonu) desteklenir. Ayrıca robotik kol cihazları ile tekerlekli sandalye kullanan bireylerde üst ekstremite fonksiyonlarını desteklenebilir.

Yatılı Fizik Tedavinin Rolü

Parapleji tedavisinde yatılı fizik tedavi, omurilik yaralanması sonrası oluşan alt vücut felçlerinde, hastaların yoğun ve düzenli rehabilitasyon almasını sağlayan etkili bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi modeli, bireyin 24 saat uzman ekip tarafından takip edilmesini, günde birden fazla fizik tedavi ve robotik egzersiz seansı almasını ve komplikasyonların önlenmesini sağlar.

Yatılı fizik tedavi sürecinde; kas güçlendirme, germe egzersizleri, yürüme eğitimi, denge çalışmaları, robotik yürüme sistemleri ve günlük yaşam becerilerinin kazandırılması gibi uygulamalar yapılır. Aynı zamanda psikolojik destek, beslenme takibi ve aile eğitimi de sürece dâhildir.

Özellikle hareket kabiliyeti kısıtlı olan ya da evde tedaviye uyum sağlayamayan bireyler için yoğun, güvenli ve profesyonel bir rehabilitasyon ortamı sunar. Bu sayede hastaların fonksiyonel bağımsızlık kazanması ve yaşam kalitesinin artması hedeflenir.

Psikolojik ve Sosyal Rehabilitasyon

Parapleji sadece fiziksel değil, psikolojik etkileri de olan bir durumdur. Depresyon, kaygı, öfke, toplumsal izolasyon gibi durumlar sık görülür. Bu nedenle:

• Psikolojik destek
• Grup terapileri
• Aile danışmanlığı
• Mesleki rehabilitasyon ve sosyal destek programları
  rehabilitasyonun bir parçası olmalıdır.

Sonuç olarak,

Parapleji sonrası yaşam, doğru rehabilitasyonla aktif ve bağımsız bir hale getirilebilir. Fizik tedavi süreci sabır, uzmanlık ve teknolojik destek gerektirir. Özellikle robotik rehabilitasyonun sağladığı katkılarla paraplejili bireyler hayata daha güçlü bağlanabilir.

Eğer siz de parapleji tanısı aldıysanız ya da bir yakınınız için destek arıyorsanız, Robotik Rehabilitasyon Merkezi olarak her adımda yanınızdayız. Bizlere web sitemiz ya da telefon numaramız üzerinden ulaşabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz!